การส่งคำคู่ความหรือเอกสาร

          มีขั้นตอนและระยะเวลาที่กฎหมายได้กำหนดไว้ในการส่งคำคู่ความหรือเอกสารว่าจะต้องส่งโดยวิธีใด ผลการส่งเป็นอย่างไร เพื่อจะทราบได้ว่าจะต้องดำเนินการภายในระยะเวลาตามที่กฎหมายกำหนด

          การส่งโดยวิธีธรรมดา

          การส่งคำคู่ความหรือเอกสารที่เจ้าพนักงานศาลเป็นผู้ส่ง หรือการส่งโดยทางไปรษณีย์ลงทะเบียนตอบรับ หรือโดยทางไปรษณีย์ด่วนพิเศษในประเทศ มีผลเสทือเจ้าพนักงานศาลเป็นผู้ส่ง ถือเป็นการส่งคำคู่ความหรือเอกสารโดยวิธีธรรมดา (มาตรา 73 ทวิ)
          ซึ่งการส่งคำคู่ความหรือเอกสารอื่นใดโดยเจ้าพนักงานศาลนั้นให้ปฏิบัติ ดังนี้
          (1) ให้ส่งในเวลากลางวันระหว่างพระอาทิตย์ขึ้นและพระอาทิตย์ตก และ
          (2) ให้ส่งแก่คู่ความหรือบุคคลซึ่งระบุไว้ในคำคู่ความหรือเอกสาร ณ ภูมิลำเนาหรือสำนักทำการงานของคู่ความหรือบุคคลนั้น แต่ให้อยู่ในบังคับแห่งบทบัญญัติมาตรา 75 ถึง 80  (มาตรา 74)
          การส่งคำคู่ความหรือเอกสารอื่นใดให้แก่ทนายความที่คู่ความตั้งแต่งให้ว่าคดี ให้ถือว่าเป็นการส่งโดยชอบด้วยกฎหมาย (มาตรา 75)
          กรณีไม่พบคู่ความหรือบุคคลที่จะส่งคำคู่ความ ก็ต้องปฏิบัติตามมาตรา 76 กล่าวคือ เมื่อเจ้าพนักงานศาลไม่พบคู่ความหรือบุคคลที่จะส่งคำคู่ความหรือเอกสาร ณ ภูมิลำเนาหรือสำนักทำการงานของบุคคลนั้น ๆ ถ้าได้ส่งคำคู่ความหรือเอกสารให้แก่บุคคลใด ๆ ที่มีอายุเกินยี่สิบปี ซึ่งอยู่หรือทำงานในบ้านเรือนหรือที่สำนักทำการงานที่ปรากฏว่าเป็นของคู่ความหรือบุคคลนั้น หรือได้ส่งคำคู่ความหรือเอกสารนั้นตามข้อความในคำสั่งของศาลให้ถือว่าเป็นการเพียงพอที่จะฟังว่าได้มีการส่งคำคู่ความหรือเอกสารถูกต้องตามกฎหมายแล้ว แต่ในกรณีเช่นว่ามานี้ การส่งคำคู่ความหรือเอกสารแก่คู่ความฝ่ายใด ห้ามมิให้ส่งแก่คู่ความฝ่ายปรปักษ์เป็นผู้รับไว้แทน (มาตรา 76)
          การส่งคำคู่ความไปที่อื่นนอกเหนือภูมิลำเนาหรือสำนักทำการงานของคู่ความ ตามปกตินั้นถือว่าไม่ชอบ เว้นแต่ (1) คู่ความหรือบุคคลนั้นยอมรับคำคู่ความหรือเอกสารนั้นไว้ หรือ (2) การส่งคำคู่ความหรือเอกสารนั้นได้กระทำในศาล  (มาตรา 77)
          กรณีคู่ความหรือบุคคลที่ระบุไว้ในคำคู่ความไม่ยอมรับคำคู่ความหรือเอกสาร ทางแก้คือ เจ้าพนักงานนั้นชอบที่จะขอให้พนักงานเจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองที่มีอำนาจหรือเจ้าพนักงานตำรวจไปด้วยเพื่อเป็นพยาน และถ้าคู่ความหรือบุคคลนั้นยังคงปฏิเสธไม่ยอมรับอยู่อีก ก็ให้วางคำคู่ความหรือเอกสารไว้ ณ ที่นั้น เมื่อได้ทำดังนี้แล้วให้ถือว่าการส่งคำคู่ความหรือเอกสารนั้นเป็นการถูกต้องตามกฎหมาย (มาตรา 78)

          การส่งโดยวิธีอื่น

          ถ้าการส่งคำคู่ความหรือเอกสารนั้น ไม่สามารถทำได้โดยวิธีธรรมดา ศาลอาจสั่งให้ส่งโดยวิธีอื่นแทนได้ กล่าวคือ
          (1) ปิดคำคู่ความหรือเอกสารไว้ในที่แลเห็นได้ง่าย ณ ภูมิลำเนาหรือสำนักทำการงานของคู่ความหรือบุคคลผู้มีชื่อระบุไว้ในคำคู่ความหรือเอกสาร หรือ
          (2) มอบหมายคำคู่ความหรือเอกสารไว้แก่เจ้าพนักงานฝ่ายปกครองในท้องถิ่นหรือเจ้าพนักงานตำรวจ แล้วปิดประกาศแสดงการที่ได้มอบหมายดังกล่าวแล้วนั้นไว้ดังกล่าวมาข้างต้น หรือ
          (3) ลงโฆษณาหรือ
          (4) ทำวิธีอื่นใดตามที่ศาลเห็นสมควร
          ทั้งนี้ การส่งคำคู่ความหรือเอกสารโดยวิธีอื่นแทนนั้น ให้มีผลใช้ได้ต่อเมื่อกำหนดเวลาสิบห้าวันหรือระยะเวลานานกว่านั้นตามที่ศาลเห็นสมควรกำหนด ได้ล่วงพ้นไปแล้วนับตั้งแต่เวลาที่คำคู่ความหรือเอกสารหรือประกาศแสดงการมอบหมายนั้นได้ปิดไว้ หรือการโฆษณาหรือวิธีอื่นใดตามที่ศาลสั่งนั้นได้ทำหรือได้ตั้งต้นแล้ว (มาตรา 79)